İŞ KAZALARINA BAĞLI CAN KAYIPLARI DİKKATE ALINDIĞINDA, İNŞAAT SEKTÖRÜ TÜM SEKTÖRLER İÇİNDE İLK SIRADA

İş kazalarına bağlı can kayıpları dikkate alındığında ise sektör, tüm sektörler içerisinde ilk sıradadır.

Yerüstünde veya yeraltında gerçekleştirilmesi fark etmeksizin kazı, yarma doldurma, hafriyat, inşa gibi çeşitli inşaat ve mühendislik işlerinin yürütüldüğü işler, yapı/inşaat işleri olarak ifade edilmektedir.

İnşaat Sektörü, ekonomiye sağladığı katma değer ve istihdam olanaklarıyla ülkelerin lokomotif sektörü olma özelliğini her zaman korumuştur. Ancak sektörde yaşanan iş kazaları dünyanın birçok ülkesinde olduğu gibi ülkemiz için de büyük sorunlar teşkil etmektedir. Sosyal Güvenlik Kurumu istatistiklerine göre inşaat sektörü ülkemizde en çok iş kazasının yaşandığı sektörlerden biridir. İş kazalarına bağlı can kayıpları dikkate alındığında ise sektör, tüm sektörler içerisinde ilk sıradadır.

2016 yılı SGK verilerine göre ülkemizde bulunan 1 milyon 749 bin 240 işyerinin 195 bin 990’ı inşaat işyeridir. Bununla birlikte tüm sektörlerde çalışanların % 13,7’si bu sektörde istihdam edilmektedir. Bu veriler inşaat sektörünün ekonomi ve istihdam açısından önemini ortaya koymaktadır.

İnşaat sektöründe işyeri ve çalışan sayılarında yaşanan artış meydana gelen iş kazaları sonucunda her yıl çok sayıda çalışan yaralanmakta ve hayatını kaybetmektedir. SGK istatistiklerine göre 2017 yılında ülkemizde 359.653 iş kazası gerçekleşmiş olup bu kazaların 62.802’si (% 17,5) inşaat sektöründe meydana gelmiştir. İş kazaları sonucunda tüm sektörlerde meydana gelen 1.633 ölümün ise 587’si (%36) inşaat sektöründe gerçekleşmiştir.

2002 yılında ülkemizde 96.578 inşaat işyeri ve bu işyerlerinde istihdam edilen 713.629 çalışan varken 2017 yılında inşaat işyeri sayısının 214.144’e ve bu işyerlerinde istihdam edilen çalışan sayısının 2.083.438’e ulaştığı görülmektedir.

Bilindiği üzere inşaat sektörü, ekonomik açıdan sahip olduğu olumlu etkilerinin yanı sıra, maalesef en çok ölümlü iş kazasının yaşandığı sektördür. 2016 yılında meydana gelen tüm iş kazalarının %15,6’sı inşaat sektöründe yaşanmış olup sektör bu oran ile tüm sektörler arasında ikinci sırada yer almaktadır. Ölümlü iş kazaları incelendiğinde ise 496 çalışanın inşaatlarda meydana gelen iş kazalarında hayatını kaybettiği ve sektörün %35,3’lük oranı ile en çok ölümün yaşandığı faaliyet alanı olduğu görülmektedir.

Sektörde geçmiş yıllarda meydana gelen ölümlü iş kazalarının gerçekleşme şekilleri özelinde yapılan araştırmalar, yaşanan ölümlerin %35 ila %45 arası değişen oranlarda yüksekten düşme kaynaklı gerçekleştiğini ortaya koymaktadır.

Yaşanan iş kazalarının önlenebilmesi, kayıpların en aza indirilebilmesi ve sektördeki tüm tarafların bilinçlenmesini sağlamak amacıyla Avrupa Birliği uyum süreci çerçevesinde Avrupa müktesebatındaki iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı, 4857 sayılı İş Kanunun 78 inci maddesine dayanılarak 2003 ve 2004 yıllarında yayımlanan yönetmeliklerle ülkemiz çalışma hayatına kazandırılmıştır. Söz konusu mevzuatlar, 20/6/2012 tarihli 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında güncellenmiştir. Bu yönetmelikler arasında Avrupa Birliğinin 92/57/EEC sayılı Konsey Direktifi esas alınarak hazırlanan “Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği”, yapı işyerlerinde alınacak asgari sağlık ve güvenlik şartlarını belirlemektedir. Bu yönetmelikle sektöre yeni bir kavram olarak proje sorumlusu tanımı getirilmiştir. Ayrıca Yönetmelik ile birlikte inşaat işlerine başlamadan önce bildirim yapılması, inşaat projelerinin hazırlık ve uygulama aşamalarında sağlık ve güvenlik koordinatörü görevlendirilmesi, her yapı projesine özgü sağlık ve güvenlik planı ve sağlık ve güvenlik dosyası hazırlanması zorunlu tutulmuştur.

İnşaat sektörü, SGK istatistiklerine göre ülkemizde yaşanan iş kazası sayıların bakımından maden ve metal sektörleri ile birlikte ilk sıralarda yer almaktadır.

2018 itibariyle inşaat sektörüne ilişkin sayısal bilgiler

Aktıf İşyeri Sayısı : 214753

Aktıf Çalışan Sayısı : 1644422

Aktıf İş Güvenlığı Uzmanı Sayısı: 14713

Aktıf İşyerı Hekımı Sayısı: 7553

İnşaat sektöründe gerçekleşen ölümlü iş kazalarının temel sebeplerinin belirlenmesi amacıyla 2013-2017 yılları arasında yaşanan 2578 ölümlü iş kazasına ilişkin Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılan kaza bildirimleri incelenmiştir.

İnşaat sektöründe gerçekleşen ölümlü kaza sebepleri ve yüzdelik oranları aşağıdaki gibidir.